Giriş
İsveç’te işler karışık. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin bayrak tutanı İsveç’te kadınlar iş hayatından birer birer çekiliyor... Bazı kültürler henüz feminizmin ilk dalgasının sunduğu temel özgürlükler için mücadele ederken İsveç’te kadınlar ‘özgürlük yorgunu’ olmanın mücadelesine başladı (!) ‘Soft girl’ denilen bir akım var. ‘Yumuşak kadın’ anlamına geliyor. Kadınlar iş hayatının yarattığı baskıdan sonra yaşadıkları sertleşmeden mutsuz. Yumuşayıp özlerine dönmek istiyorlar. Bunun için de işlerinden istifa edip ev hanımlığı yapıyorlar. Kocalarının kazancıyla geçiniyorlar. Kadının kendi doğasına dönmesi tartışmaya açılmış durumda. Bu bir geriye dönüş mü? Eşitlikten vazgeçmek mi? Hayır, değil. Tam tersi, eşitlik adı altında kadınlara yüklenilen adaletsiz bir sistemin ters tepmesi diyebiliriz. ‘Kadın hem erkek gibi çalışıp hem evdeki sorumluluklarını üstlenmeye zorlanınca bunun adı özgürlük müdür?’ tartışması. Soft girl akımına katılan kadınlar, bunun, modern dünyanın yarattığı bir kölelik olduğunu söylüyor.
DİŞİL ENERJİ ARAYIŞI
İsveç’te kadınlar işten uzaklaşmayı bir tercih olarak kutluyor, bu tercihin altındaki özgürlük ya da yorgunluk arayışını sorguluyorlar. Dünya feminizmi de bugünlerde ‘kadını erkekleştirmenin’ yarattığı sorunları tartışıyor. ‘Çift gelirli hane’ modelinin getirdiği tükenmişlik mercek altında. ‘Dişil enerji’, ‘eril enerji’ ifadelerine bugünlerde en çok iş hayatındaki kadınların sohbetlerinde rastlıyorsunuz o nedenle. Kadınların yumuşak olma talebi, modern dünyanın kadınlara dayattığı “Her şeyi başarmalıyım” mitine bir başkaldırı... Kadının ayarlarıyla oynandığında dünyanın ayarlarıyla da oynanmış oluyor. İsveç’teki ‘soft girl’ akımına katılan kadınlar ‘özgürlük’ kavramının, dengeli bir yaşam sürmek, aile birliğini ayakta tutmak ve geçim kaygısından uzak olmak olduğu yaklaşımı benimsiyor. Kadının doğasına dönmesi için işi gücü bırakmasına, ev hayatına çekilmesine gerek olduğunu sanmıyorum. Kadının kaderi ya tükenmek ya da boyun eğmek olmamalı. Kadının toplumdaki yeri tarih boyunca sürekli tartışma haline gelmiş. Bu yıl da farklı değil. Bu kez farklı olan, kendi doğamıza uygun, özgün bir denge bulmamıza alan açacak yeni söylemlerle sıkça karşılaşacak olmamız... Bu tartışmalar yapılırken şu soru atlanmamalı: Kadınların bu denli yüklenmesine sebep olan sistemin içindeki erkekler, üzerlerine düşeni ne kadar yapıyor?
DARBEYİ DEEPFAKE SANAN MUHALEFET
Güney Kore’de ay başında Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol’un ilan ettiği ve birkaç saat süren sıkıyönetimi duymuşsunuzdur. Muhalefeti, devlet karşıtı aktivitelere karışmakla suçlamış ama bu kararı parlamentodan dönmüştü. Bu açıklama birkaç saatliğine bile olsa ülkeyi kaosa sürüklemeye yetti. Ama beni en çok muhalefet liderinin açıklaması etkiledi. Muhalefet partisi lideri Lee Jae-myung, gece geç saatlerde yapılan sıkıyönetim ilanını ciddiye almadığını, çünkü bunun ‘deepfake’ ile üretilmiş bir içerik olduğunu sandığını söyledi! Karısı yatakta uzanırken YouTube’daki videoyu göstermiş. O da “Yok canım. Bu deepfake olmalı” demiş. Zira Güney Kore, özellikle kadınlara yönelik cinsel suçlarda deepfake kullanımı açısından sabıkalı bir ülke. Deepfake, yapay zekayla elde edilen sahte ses ve görüntülerden oluşan videolara deniyor. Muhalefet lideri durumu anlayana kadar zaten karar kaldırıldı... Bu durum ülke yönetimleri için bile gerçekle kurgu arasındaki sınırların her geçen gün ne kadar silikleştiğinin kanıtı oldu. Gerçek hayat, her zaman kurgudan çok daha tuhaf ve öngörülemez. Bir konunun gerçekliğine yaklaşırken şunu ilke edinmek işe yarayabilir: Taşların hepsi yerine oturuyor, hiçbir şüphe ve açık kalmıyorsa, oradaki gerçeklik her zaman şüphelidir.
YAPAY ZEKALI SORA YASAL MI?
Deepfake demişken, bu videolar yasadışı kabul ediliyor. Ama deepfake işi yeni bir teknolojiyle yasal hale getirilmiş olabilir. Deepfake videolar üretmek için biraz teknolojiden, yazılımdan anlamak gerekiyordu. Yapay zeka şirketi OpenAI, bu şartı ortadan kaldırdı sanki! Video oluşturma aracı Sora’yı ABD’de piyasaya çıkardı. Sora, verilen komutlarla size istediğiniz konuda video hazırlıyor. Örneğin bir kuş türü görsellerinden doğa belgeseli yaratabiliyor. Üstelik gerçeğinden ayırmak zor. Bu gelişme, hem insanları manipülasyona karşı çaresiz bırakan yapay zeka mevzuatındaki eksiklikler açısından hem de medya ve basın kuruluşlarının görsel içeriklerinin telifleri açısından yeni tartışmalara gebe...
