Yaz kâbusu: Norovirüs

Yüksek ateş, mide bulantısı, kusma, ishal, karın ağrısı, yorgunluk, hâlsizlik, kas ağrıları. Yine çok hasta var çevremizde. Peki nedir bu hastalık? Bu soruyu konunun uzmanlarından, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol’a sordum.

Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol

İşte Esin Hoca’nın verdiği detaylar ve kritik uyarıları:

* Bu aralar bizim çok sık fark ettiğimiz Norovirus. Genel olarak ateş, karın ağrısı, kırıklık ve halsizlikle; yani kışın geçirdiğimiz gribin mide tutulumuyla seyredeni diye ifade edebiliriz. Bulantı ve kusmanın, krampların olduğu Norovirüs normalde sonbahar ve kış mevsiminin hastalığı ama nisandan beri İngiltere, vakaların çok sıklaştığı yönünde bildirim yapıyor.

* Şu anki hastalıkların bir kısmı; hayvanların aşılanmaması, gerekli olduğu halde uygun miktarda antibiyotik verilmemesi gibi nedenlerle oluşan hayvan hastalıkları kaynaklı. Bir kısmı da insan eliyle, yani hijyene dikkat etmeyen, kendisi hasta olan ya da çapraz bulaş dediğimiz tezgâh vb. yerlerden bulaşmasından.

ÇOK BULAŞICI

* Norovirüs çok bulaşıcı. Bir kişinin parmak ucuna değen bir kişi hastalanabiliyor. Küçük, lokal topluluklarda, yani aile içi ya da toplu besin tüketilen oteller, kamplar vb. yerlerde küçük salgınlara yol açıyor.

* Her türlü temasla bulaşıyor. Yani hastanın kusmuğunu temizlerken parmağının ucunda kusmuk parçası kalsa, eğer temizlemez, dezenfekte etmezseniz diğer insanlara bulaştırabilirsiniz. Ve tabii tuvalet… Ortak tuvalet kullanımı ya da tuvaletten çıkmış insanın değdiği yüzeylerden. Özetle, insanla direkt temas ya da insanın kullandığı gereçler aracılığıyla çapraz bulaş yoluyla hızlıca bulaşabiliyor.

* Yaz mevsimlerinde ishal vakaları artar ama gıda ve su güvenliği sağlanmazsa lokal salgınlara dönüşür. Arka bahçe hayvancılığı dediğimiz kümes hayvanı beslenmesinde de riskler var. Nitekim bugünlerde ‘kuş gribi’ dünyada yine gündemde.

ANTİBİYOTİK YANILSAMASI

* Norovirüs önemli bir de yanılsamaya yol açabiliyor. Ateş ve şiddetli karın ağrısı olduğu için bakteri olabilir diye düşünülüp, dizanteri şüphesiyle hızlıca antibiyotik veriliyor.

* Ateşi 38 buçuğun üzerinde seyreden, günde 6’dan fazla ishale çıkan, sıvı kaybı çok belirgin olan, şiddetli karın ağrıları olan, kanlı ve sümüksü ishali olan ve yaşı 65’in üzerinde olanlar, gebeler ve kanser hastalarına kan testleri yapılıyor. Buradaki amacımız, bu eğer bir bakteriyse ve söz konusu olan tifo ya da dizanteri gibi bir hastalıksa antibiyotik vermek. Ama bakteri değilse o antibiyotiği vermemek. Çünkü antibiyotik zaten bağırsak florasını olumsuz etkileyerek ishal süreçlerini uzatıyor. Dolayısıyla bu ikisini çok iyi ayırt etmek lazım.

* Onun için biz diyoruz ki; bu söylediğimiz durumlar yoksa ve çocuk ya da ileri yaşta veya riskli gruplarda değilseniz, 12 saate kadar evde kalın, kendinizi izole edin, elinizi çok iyi yıkayın. Bizim ‘haşlanmış nişasta’ dediğimiz bir besin türü vardır. ‘Beyaz diyet’ de deriz biz ona. Patates, pirinç, makarna gibi gıdaları tüketin. Genellikle 12-60 saat arası sürüyor hastalık.

* Eğer durum ağır şekilde 12 saatten sonra da devam ediyorsa; kaybettiğiniz sıvı ve elektroliti, içeceğiniz hiçbir sıvı yerine koyamayacağı için bir sağlık kuruluşuna gidip serum taktırın. Hatta bulantıya müdahale de edilmeli.

* Çocukların ise sağlık kuruluşlarına hemen gitmesini istiyoruz. Sadece serum verilmesi de değil, dışkı testi yaptırıp yakın takip edilmesi lâzım.