Giriş
Cep telefonu uygulamaları intiharı önlemede işe yarayabilir mi?
Özellikle genç nüfus arasında yaygın olan intihar vakaları ve intihar nedenleri titizlikle incelendikten sonra ciddi önlem alma çalışmalarının yapılması gerekiyor. Araştırmalara göre bazı cep telefonları uygulamalarının intihar riskini azaltmada etkili olduğu ortaya çıktı. 2021 yılında yapılan bir çalışmada, beceriye dayalı davranışçı terapi temelli duygu düzenleme ve mindfulness kısa videolarını içeren uygulamaların öğrenci grupları arasında akıl sağlığı sorunlarını azalttığı gösterildi. Biz de "cep telefonu uygulamaları intiharı önlemede gerçekten işe yarayabilir mi" diyerek konuyu işin uzmanına sorduk!
Selen Serdaroğlu / Posta.com.tr | Amerika Birleşik Devletleri'nin verilerine göre intihar, 10-14 yaşlar arasındaki gençlerde ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer alıyor. 15-24 yaşlar arası gençlerde ise bir sıra gerileyerek, üçüncü sıraya geçiyor. Psikiyatrist ve Psikoterapist Dr. Onur Okan Demirci "Bu verilere bakarak intiharın oldukça ciddiye alınması gereken global bir sorun olduğu aşikardır" diyor ve ekliyor.
Özellikle genç nüfus arasında yaygın olan intihar vakaları ve intihar nedenleri titizlikle incelendikten sonra ciddi önlem alma çalışmaları yapılmalıdır.
CEP TELEFONLARI İNTİHAR RİSKİNİ AZALTMADA ETKİLİ OLABİLİR Mİ?
"Teknoloji, doğru kullanıldığında intihar riskini önlemede kullanılabilecek bir araç haline gelmektedir" diyen Psikiyatrist ve Psikoterapist Dr. Onur Okan Demirci, intihar riskini azaltmak için kolaylıkla uygulanabilecek oldukça ilgi çekici araştırmalardan bahsediyor. Zira, yaşamımızın dijital bir dünyaya doğru evrildiği bu dönemde dijital sağlık uygulamaları giderek yaygınlaşıyor ve etkili çözümler sunabilir hale geliyor.
Psikiyatrist ve Psikoterapist Dr. Onur Okan Demirci, 2021 yılında yayınlanan bir araştırmaya göre beceriye dayalı davranışçı terapi temelli duygu düzenleme ve mindfulness videolarının etkilerinden bahsediyor.
2021 yılında yapılan bir çalışmada, beceriye dayalı davranışçı terapi temelli duygu düzenleme ve mindfulness kısa videolarını içeren uygulamaların öğrenci grupları arasında akıl sağlığı sorunlarını azalttığı gösterilmiştir. Yine 2021 yılında yapılmış olan bir çalışmada araştırılan bir dijital uygulama sonuçlarına göre daha az yalnız hissetmelerine yardımcı olmak için tasarlanmış bu aplikasyonun, ilk yarıyılda yalnızlık ve depresyona karşı koruyucu etkisi olduğu gösterildi.
Peki depresyon nedir? Depresyonun belirtileri ve tedavisi ile ilgili bilgileri Uzm. Psikolog Gizem Ünveren'den alıyoruz.
Depresyon en az 2 hafta boyunca aralıksız çökkün duygu durumu, ilgi kaybı; iştahsızlık, kilo kaybı veya çok yeme gibi vücut ağırlığı değişimleri ile kendini beli ediyor. Uyku alışkanlıklarında bozulma, enerji kaybı ve halsizlik; değersizlik ve suçluluk duyguları da beraberinde geliyor. Genellikle 20-50 yaş arasında görülen depresyon, araştırmalara göre kadınlarda erkeklere oranla iki kat daha fazla görülüyor. Yaşam boyu görülme sıklığı ise yüzde 12 - 25 gibi yüksek bir rakam. Yani neredeyse her 4 kişiden 1'i yaşam boyu en az bir kere depresyonla savaşıyor. Ünveren, tedavide ilaç kullanımının yanında bireysel psikoterapinin büyük yeri olduğunu belirtiyor. İlaç tedavisiyle hastaların çoğunda şiayetler geriliyor ancak tanı konmuş depresyonun tedavisi hemen oldu bittiye getirilecek bir tedavi değil. Şimdi tekrar uygulamaların duygu durumuza etkilerine...
80 ADET MOBİL UYGULAMA ÜZERİNDE YAPILAN ARAŞTIRMA
Dr. Demirci, ardından 80 adet mobil uygulama üzerinde yapılan ve araştırma sonucunda depreson ve stres gibi psikolojik sorunlarda etkili olduğu ortaya çıkan uygulamalardan bahsediyor.
2022 yılında ruh sağlığı ile ilgili 80 adet mobil uygulama üzerinde yapılan çalışmaların sonuçlarına göre, bu uygulamaların özellikle depresyon ve stres gibi psikolojik sorunların üzerinde etkili sonuçları olduğu gösterildi.
Ancak dijital uygulamaların psikolojiyi olumsuz etkilediğine dair bir çok görüş ve düşünce de var. Burada önemli olan doğru sağlık uygulamalarının seçilmesi. Zira Dr. Demirci'nin de bahsettiği gibi, burada faydası olduğu ortaya konan uygulamalar her gün neredeyse mesai yapar gibi kullandığımız ancak sürekli mutluluğu, huzuru ve lüks yaşamı sunan Instagram veya stresimizi atmak, paylaşmak için kullandığımız ancak okuduğumuz haberler neticesinde kimi zaman daha büyük strese girdiğimiz Twitter gibi haber mecraları değil.
TÜM MINDFULNESS UYGULAMALARI FAYDALI, TWITTER, INSTAGRAM "TÜ KAKA" MI?
Tabii ki her mindfulness uygulaması şahane, Twitter, Instagram vb. sosyal medya araçları tük kaka değil, ancak sosyal medya uygulamaları hayatın tam olarak gerçeğini yansıtmadığı için, eğer temelde de bazı travmalar, sorunlar varsa, kişilerde yetersizlik, değersizlik gibi duyguların açığa çıkmasına zemin hazırlıyor.
MINDFULNESS NEDİR?
Psikolojik iyilik hali son dönemin yükselen trendi. Mindfulnes'ı en kısa haliyle bilinçli farklındalık olarak tanımlayabiliriz. Minfulness ile kişinin dikkati yargılamadan kaçınarak şimdiki zamanda meydana gelen deneyimlere bilinçli olarak getirilir. Bu psikolojik süreçte çeşitli meditasyon uygulamalarından destek alınır ve bazı pratik sayesinde bu düşünce biçimi geliştirilir. Dr. Demirci, doğru sağlık uygulamalarının seçimi ile psikolojik sağlığımız açısından önemli yollar kat edebileceğimizi belirtiyor.
Günümüzde psikoloji üzerine yapılmış birçok dijital aplikasyon bulunmakta fakat bunların birçoğu ruh sağlığı profesyonellerince hazırlanmış değil. Fayda görebilmek için doğru kişilerce doğru şekilde hazırlanan uygulamaların kullanılması gerekiyor. Bu uygulamalar hayatımızı oldukça kolaylaştırabildiği gibi akıl sağlığımızı korumamıza da yardımcı olabiliyor. Nitekim, Türkiye'de de bazı uzmanlar dijital yazılım ekipleri ile bu tür psikoloji uygulamaları geliştiriyor.
Dr. Demirci, sanal gerçeklik (VR) ve mobil uygulamaların da geliştirilerek insanların dijital dünyadan sağlıklı şekilde mümkün olduğunca fazla faydalanmalarını amaçladıklarını belirtiyor.
Metaverse gibi kavramların ortaya atıldığı günümüz dünyasında yakın bir gelecekte bizi çok önemli gelişmeler bekliyor. "Modern sağlık uygulamalarının" önemli bir parçası haline gelmeye başlayan "dijital uygulamalar" yakın bir gelecekte hayatımızda çok daha fazla yer kaplayacak gibi görünüyor. Ancak burada Dr. Demirci'nin önemli bir uyarısı var.
Sizlere en önemli uyarım, giderek artan bu uygulama cennetinde cehennemi yaşamamak için uygulamarın kimler tarafından nasıl geliştirildiğini iyi araştırmanız, sağlıklı ve profesyonellerce onaylanmış dijital sağlık uygulamalarını tercih etmeniz olacaktır.
UYGULAMA SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEKLER
Bir dizi uygulama, sizi farkındalığı yüksek ve psikolojik anlamda daha iyi bir noktaya taşımak için tasarlanmış rehberli meditasyon sunuyor. Pek çok farklı meditasyon uygulaması var ama hangisini seçeceğinizi bilmek zor. İşte meditasyon ve psikolojik rehberlik yapacak bir uygulama için dikkat etmeniz gerekenler.
- Ücretsiz, rehberli bir program aracılığıyla size temel meditasyon tekniklerini öğretecek bir uygulamayla başlayın. Bunun için size başlangıç seviyesinde farkındalık kavramını aktarabilecek; nefesinize ve bedeninize odaklanma gibi teknikleri tanıtan uygulamalarla başlayabilirsiniz.
- Bir uygulamaya para ödemeden önce o uygulamanın deneme sürümü olup olmadığına bakın. Örneğin bazı uygulamalar 7 günlük ücretsiz deneme tanıtımı sunuyor. Ancak daha iyi bir sonuç almak için en az 21 günlük program almanız iyi olabilir. Bu nedenle önce deneyin.
- Her gün için meditasyonun 7-15 dakika arası sürmesi önemli. Bu anlamda tekniğe odaklanmanızı sağlayacak bir program seçin. Program, uygulama seansı sunuyor mu, öğrenin.
- Hem sesli hem de videolu içerikler sunuyor mu, kontrol edin. Uygulamanın hangi seviyelerde program sunduğunu inceleyin.
- Uygulama içeriklerini kimin hazırladığı önemli. Sağlık profesyonelleri tarafından hazırlandığına emin olun. Amacımız uykuya geçişi kolaylaştırmak için sadece dalga sesi duymak olsaydı, bunun gibi sesleri bir müzik uygulamasında veya Youtube'da da bulmak mümkün.
- Kendinize dönün. Belki de günlük hayat akışınız için her gün 15-20 dakikalık bir uygulama size fazla gelebilir. 21 günlük giriş programlarında 5'er dakikalık meditasyonlar da yer alıyor.
- Bazı uygulamalar ücretsiz olabiliyor ancak bu uygulamalarda uygulama içi satın alımlar gerekebiliyor. Yani bir meditasyonun kilidini açabilmek için içeride ücret ödemeniz gerekebiliyor.
- Ücretsiz meditasyon programları da var ancak bu uygulamalarda, örneğin uykuya geçişinizi kolaylaştırmak için bir kayıt açtığınızda bu kaydın geri planında neler olabileceği belirsiz. Zira daha rahat ve kolay uyuyabilmek için ücretsiz bir meditasyon uygulaması kullanmaya başlayan 30 yaşındaki Turcel O. bu reklamlar yüzünden uykularının bölünmeye başladığını fark ettiğinde profesyonel bir hizmeti ücretsiz bir şekilde alamayacağını anlamış.
- Meditasyonla daha az stres ve daha iyi uyku hizmeti sunan ücretli bir meditasyon uygulaması kullanan Maral E. (37) ise, uygulamayı önerildiği şekilde düzenli bir kullanmaya başladığından bu yana stresini daha iyi kontrol edebildiğini ve uykudan daha dinlenmiş uyandığını söylüyor. Uygulamanın farklı türde ihtiyaçlar için sunduğu meditasyon yöntemleri sayesinde farkındalığının da geliştiğinden bahsediyor.
- Uygulamanın size hatırlatıcı sunup sunmadığına bakın. Psikolojik iyi oluş hali emek ister. Bunun için de bıkmadan, usanmadan her gün en azından 5 dakika buna zaman ayırmak gerekir. O nedenle uygulama içi bildirimlerin kalitesi ve sizi nasıl motive edeceği önemli.
- Uygulamanın nefes teknikleri, nefes egzersizleri sunup sunmadığına bakın. Nefes teknikleri günümüz terapilerinde önemli ölçüde kullanılmaya başlandı.
- Bazı uygulamalar size kişisel koçluk imkanı da sunabiliyor. Bir uygulamaya bütçe ayırmadan önce seçeneklerinizi iyi değerlendirin.
