Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Ali Gürsoy anlatıyor:
MİYOM NEDİR?
Miyomlar, rahim düz kas dokusundan kaynaklanan ve doğurganlık çağındaki kadınların rahminde görülen iyi huylu kitlelerdir. Halk arasında ‘rahimde ur’ olarak da bilinirler.
SIK GÖRÜLEN BİR SORUN MU?
Neredeyse her iki kadının birinde hayatı boyunca miyom gelişir. Ancak genellikle herhangi bir soruna neden olmadıkları için çoğu kişi bunların varlığından habersizdir. Ergenlik döneminden önce nadir görülür. Doğurganlık çağındaki kadınlarda sıklaşır. Menopoz sonrası ise boyutlarında belirgin olarak azalma izlenir.
HANGİ BELİRTİLER MİYOMA İŞARET EDİYOR?
Belirtiler miyomun boyutlarına, konumlarına ve sayılarına göre değişkenlik gösteriyor. Miyomu ya da miyomları olan kişilerin çoğunda hiçbir bulgu gözlenmiyor. Bazılarında ise şu tür sorunlar olabiliyor:
● Ağır âdet dönemi kanamaları.
‘Kilo vereceğim’, ‘Spora başlayacağım’, ‘Sigarayı bırakacağım’... Bunlar, yeni yıl için alınan kararlar listesinin başında yer alan hedefler. Fakat araştırmalar, yalnızca 2 hafta sonra kararları uygulayabilenlerin oranını yüzde 19 olarak gösteriyor. Peki, nerede hata yapılıyor? Karar alırken ve uygularken neye dikkat etmek lazım? Psikiyatri Uzmanı Dr. İlker Küçükparlak’a sorduk.
YENİ YIL KARARLARININ HAYATA GEÇMEMESİNDE NELER ETKİLİ SİZCE?
Çünkü çoğunu kendinizi zorlayarak aldığınız kararlar oluşturur. Bir şey hakkında gerçekten yoğun bir istek duyduğunuzda kendinize tarih gibi birtakım sınırlar çizmez, hemen işe koyulursunuz. Kararların uygulanamamasında kaçınma yaratan birtakım zorlanmalar da etkili oluyor. Bu durumu bir başka klişe olan pazartesi başlanan diyetler üzerinden açıklayabiliriz. Hakikaten diyetle kilo vermek, sağlıklı olmak gibi bir hedefiniz olabilir. Fakat bir taraftan da diyet yapmak istemezsiniz çünkü keyif aldığınız lezzetli yiyeceklerden uzak durmak için iradenizi kullanmanız gerekir. Bu nedenle kendinize zorlama bir unsuru yani pazartesiyi hedef alırsınız. Bu şu demek aslında: Diyet yapma kararının hayata geçirilmesine çok istekli ve hazır değilsiniz. Yoksa bugün hemen başlardınız.
YİNE DE BİR TARİH BELİRLEMEK KİŞİ İÇİN MOTİVASYON SAĞLAMAZ MI? BELKİ O SÜREYE KADAR KENDİSİNİ PSİKOLOJİK OLARAK HAZIRLAYABİLİR?
Evet, bu önemli. Karar alırken onu planlamak gerekiyor. Diyelim ki diyete başlayacaksınız, ‘Şu andan itibaren yemiyorum’ demek gerçekçi değil elbette. Veya sigarayı bırakacaksınız ‘İçmiyorum’ diyerek bunu başarmanız zor. Sigarayı bırakma örneğinden devam edelim... Önce sigaraya eşlik eden davranışları gözden geçirip bunları değiştirmeniz gerekiyor. Örneğin sigarayı hep çay-kahveyle içiyorsanız, önce sigarayı ayrı, çayı ayrı tüketmeli ve aralarındaki koşullanma etkisini kırmalısınız yoksa sigarayı bırakınca çay da içemez olursunuz. Ya da diyelim ki öğle yemeğinden hemen sonra sigara içiyorsanız içme davranışını yarım saat sonrasına ertelemelisiniz. Bu tür küçük değişimler sayesinde sigarayı daha kolay bırakırsınız. Farkındaysanız bu işin pazartesiyle, yeni yıl ile pek alakası yok. Evet, bir tarihe göre plan yapmak iyi bir fikir ama hazırlık, gerekçe olmazsa onu hayata geçirmeniz çok zor. Biz aslında yeni yılla birlikte zamanı anlamlandırmaya, doğal olarak bir muhasebe yapmaya çalışıyoruz. Bir yıl bitiyor, muhasebe yapılıyor ve yeni yıl kararları ortaya çıkıyor. ‘Ben bu yıl ne yaptım?’, ‘Neyi yapamadım?’ gibi.
PEKİ MUHASEBEYİ NASIL YAPMALIYIZ?
Elbette anı yaşayacaksanız ama ‘Hayatın neresindesiniz?’, ‘Hayatınızda neler olduğu için mutlu, neler olduğu için mutsuzsunuz?’, ‘Memnun olmadığınız şeyler neden ve ne kadar süredir var’, ‘Ne olursa memnun olmadığınız şeyleri değiştirebilirsiniz?’ gibi sorulara yanıt bulmanız önemli. Yeni yıl kararı alırken ‘Niye?’ sorusu atlanıyor maalesef. Diyet konusu üzerinden açıklarsak... ‘Neden kiloluyum?’, ‘Yemeğe nasıl bir anlam yüklüyorum?’ sorularını mutlaka kendinize sorun. Yoksa çok iyi diyet reçeteleri var, birini uygular kilo verir ama sonra yeniden kilo almaya başlarsınız. ‘Neden kiloluyum?’ sorusu, sıkıntının nerede olduğu konusunda size yol gösterir, ‘Neden kilo vermek istiyorum?’ sorusu da size motivasyon sağlar. Genellikle bu sorular atlandığı için de kararlar hayata geçemiyor.
SABIR GÖSTERMEK DE ŞART GALİBA...
Yeni yıl kararları listenizde fazla kilolardan kurtulmak mı var? O halde bu yazıyı dikkatlice okuyun. Diyetisyen Sanem Apa, zorlanmadan, kalıcı kilo vermenizi sağlayacak ipuçları verdi.
1-SAĞLIKLI BESLENMENİN FORMÜLÜ: 50=5
Sağlıklı bir beslenme planı için her gün 50 besin öğesini almamız gerekir. Bu 50 besin öğesini tek tek saymak mümkün değil. Fakat beslenme bilimi her gün almamız gereken besinleri 5 grupta toplayarak bize basit bir formül sunuyor. Süt grubu: Süt, ayran, kefir, yoğurt. Et grubu: Balık, tavuk, kırmızı et, yumurta, peynir. Tahıl grubu: Tam tahıllı ekmek, yulaf, bulgur, kepekli makarna vb. Meyve ve sebze grubu: Tüm meyve ve sebzeler. Yağ grubu: Tercihen zeytinyağı. Yukarıdaki besin gruplarından yiyecekleri diyetinizde ölçülü miktarda bulundurun. Haftada 2 gün et grubunun yerini kurubaklagil alabilir.
2-KALICI DEĞİŞİKLİKLER YAPIN
Diyete başlarken kilo vermek haricinde hayatınızda köklü değişiklikler yapmayı hedefleyin. Örneğin evinizde artık cips, çikolata, şekerleme gibi abur cuburları bulundurmayın. Market, pazar alışverişlerinizin sağlıklı alternatiflerden oluşmasına dikkat edin.
3-GERÇEKÇİ OLUN
Kilo verirken en büyük hata ulaşılması zor ve gerçekçi olmayan hedefler belirlemektir. Bu hedefe ulaşamadıkça motivasyon azalır. Önemli olan vücudunuzun iyi hissedeceği ‘mutlu kiloya’ gelmek olmalı. Haftada 500 gram-1,5 kilo verirseniz 1 ay sonunda 2-6 kilo; 6 ay sonunda ise 12-36 kg kaybedersiniz.
4-KENDİNİZİ ÖDÜLLENDİRİN
Yeni yılda sağlıklı beslenmek, forma girmek istiyorsanız öğünlerinizde sağlıklı seçim yapmayı öğrenmelisiniz. Diyetisyen Kübra Yazıcı, çabuk acıktıran sağlıksız yiyecekler yerine, uzun saatler tok tutan, besin değeri yüksek alternatifleri anlatıyor.
KAHVALTIDA NE YEMELİ?
FAST FOODA KARŞILIK GELENEKSEL LEZZETLER
PİLAV VAR PİLAV VAR...
3 yemek kaşığı pirinç pilavı ile bulgur pilavı ortalama aynı kalori içeriğine sahiptir. Pirinç pilavı yerine bulgur pilavının önerilmesinin nedeni bulgurun yüksek posa ve düşük glisemik indekse sahip olmasıdır. Bulgurda bulunan bu özellikler tokluk süresini uzatır, sindirim sistemini ve yağ yakımını destekler.
TATLININ DA MASUMU OLUR
1 porsiyonu 450 kalori olan künefe yerine 2 porsiyon sütlü tatlı yiyip 1 fincan da latte içebilirsiniz.
5 kare çikolata yaklaşık 130 kaloridir. Çikolata yerine 4 adet kuru hurma ve 12-15 adet çiğ badem tüketerek metabolizmanızı hızlandırabilirsiniz.
Yeni yılın ilk gününe zinde bir başlangıç yapmak istiyorsanız yılbaşı gecesi yiyecek-içecek tercihlerinize dikkat edin. Doktor Diyetisyen Gamze Şanlı Ak , evde, restoranda ya da partide nasıl sağlıklı seçimler yapacağınızı anlatıyor.
EV DAVETİNDE YEMEK
RESTORANDA YEMEK
Yılbaşını geçireceğiniz restoranın menülerine önceden ulaşabilirsiniz. Böylece alternatiflere göz gezdirip ne seçeceğinize karar verebilirsiniz. Ordövr tabağından mayonezsiz yoğurtlu mezeleri tercih edin. Ara sıcakları, genelde yağda kızartılmış oldukları için es geçin, ana yemekle devam edin. Alkol tüketecekseniz 1 kadehte kalın, 2 katı kadar su içmeye özen gösterin. Yemeğin hemen sonrasında ikram edilen meyve veya tatlı tercihlerinden meyveyi seçin. “Limitsiz meze ve içki” alternatifi sunan restoranlardan uzak durun, kontrolü kaçırabilirsiniz.
PARTİDE ATIŞTIRMA
Soğuk hava astım krizlerini başlatabiliyor. Bu nedenle dışarı çıktığınızda ilk yapmanız gereken şey, soğuk havanın direkt ağız ve burnunuzdan girmesini engellemek olsun. Kış aylarında yaşanan sisli ve kirli havanın da astım riski yarattığını aklınızdan çıkarmayın. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Füsun Soysal, astımla ilgili merak edilenleri anlatıyor.
Astım riski kimlerde yüksek?
Ailesinde alerjik hastalık olanlar, gebeyken sigara içenlerin çocukları, prematüre ve düşük kiloda doğan çocuklar, çocukluk döneminde rutubetli ve tozlu ortamda büyüyenler, doğumdan sonra yanında sigara içilen çocuklar.
Kronik astımın özellikleri neler?
Astım kontrol altında tutulmaz ve iyi tedavi edilmezse kronikleşir. Kronik astımda krizler sıklaşır, kriz aralarında da hasta normal değildir. Akciğerler ve bronşlarda kalıcı değişiklikler oluşur. Tedaviye yanıt alınması daha zordur, tedaviyle düzelme daha sınırlıdır.
ASTIMLILAR İÇİN HANGİ GÜNLER TEHLİKELİ?
Özellikle ilkbahar ve sonbahar ayları... Polenlerin veya nemin arttığı günlerde astım krizleri riski artar. Fakat bu, kış aylarının güvenli olduğu anlamına gelmiyor. Kış aylarında yaşanan sisli ve kirli hava da astım riski yaratır. Özellikle kapalı ortamlarda geçirilen sürenin artmasıyla koku ve toza maruziyet artar. Bunlar da astım krizini tetikler. Bu arada soğuk hava astım krizini tetikleyen bir etkendir.
KIŞ MEVSİMİNDE HANGİ ÖNLEMLER ALINABİLİR?
Orta kulak iltihabı iyi tedavi edilmediğinde iç kulağa yayılabiliyor. Şiddetli baş dönmesiyle sonuçlanan bu duruma 24 saat içinde müdahale edilmezse kalıcı işitme kaybı ortaya çıkıyor.
Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Haluk Özkarakaş anlatıyor...
Enfeksiyonlar baş dönmesi yapar mı?
Evet, tam da mevsimi. Bu hastalarımızın sayısında bu günlerde artış var. Mevsim dönüşlerinde grip, nezle gibi viral enfeksiyonların çok arttığı dönemde kulaktaki denge siniri iltihaplanır. Buna yol açan ishal yapan bir virüs de olabilir. Son 10 gün içinde grip, nezle, ishal gibi bir enfeksiyon geçirilmişse takip eden günlerde birdenbire çok şiddetli baş dönmesi ortaya çıkabilir. Baş dönmesi 1-2 gün hatta 1 haftaya kadar giderek azalmak koşuluyla devam edebilir. Baş dönmesi hastayı kusturabilir, bu nedenle acile başvurulur. Hatta hastanede yatırılarak tedavi edilmeleri gerekli olabilir.
COVID-19’un etkisi var mı?
Yaklaşık 14 aydır dünyanın başına dert olan COVID 19’a bağlı denge siniri iltihaplanması görmedim diyebilirim.
Enfeksiyona bağlı baş dönmeleri nasıl ayırt edilir?
Yakın zamanda geçirdiği viral enfeksiyon tanı için önemli bir ölçüt. Bunun dışında videonistagmografi, videohead impulse gibi testler kullanılabilir.
Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Haluk Özkarakaş anlatıyor...
Vertigo nedir?
Etrafın dönmesi hissine tıp dilinde vertigo, halk arasında baş dönmesi deniyor. Vertigo bir hastalık değil, iç kulağı, daha az olarak da santral sinir sistemini ilgilendiren birtakım hastalıkların belirtisi.
Diziness farklı bir durum mu?
Baş dönmesi hastada etrafın dönme hissini yaratır. Dizziness ise dönme hissinin dışında kalan her türlü denge bozukluğunu ifade eder. Vertigo yüzde 95’e varan oranda iç kulakla ilgili bir problemden kaynaklanırken dizziness kulak, tansiyon yüksekliği, düşmesi, psikolojik nedenler, migren ve daha niceleri gibi pek çok sistemik nedene bağlı olabilir.
Baş dönmesinin görülme oranında artış var mı?
Bununla ilgili bir istatistik yok. 33 yıllık hekimim, baş dönmesiyle ilgili hep hastam oldu. Fakat bilinçli hastaların sayısında artıştan söz edebilirim. Baş boyun bölgesinde birinci sıklıkta görülen şikayet baş ağrısıdır. İkinci sırada ise baş dönmesi var.
Baş dönmesinin sebepleri neler?
Giriş