Özgür Gökmen Çelenk

03 Ocak 2022, Pazartesi 10:59

Yeni yıl niyetlerinizi nasıl hayata geçirirsiniz?

‘Kilo vereceğim’, ‘Spora başlayacağım’, ‘Sigarayı bırakacağım’... Bunlar, yeni yıl için alınan kararlar listesinin başında yer alan hedefler. Fakat araştırmalar, yalnızca 2 hafta sonra kararları uygulayabilenlerin oranını yüzde 19 olarak gösteriyor. Peki, nerede hata yapılıyor? Karar alırken ve uygularken neye dikkat etmek lazım? Psikiyatri Uzmanı Dr. İlker Küçükparlak’a sorduk.

YENİ YIL KARARLARININ HAYATA GEÇMEMESİNDE NELER ETKİLİ SİZCE?

Çünkü çoğunu kendinizi zorlayarak aldığınız kararlar oluşturur. Bir şey hakkında gerçekten yoğun bir istek duyduğunuzda kendinize tarih gibi birtakım sınırlar çizmez, hemen işe koyulursunuz. Kararların uygulanamamasında kaçınma yaratan birtakım zorlanmalar da etkili oluyor. Bu durumu bir başka klişe olan pazartesi başlanan diyetler üzerinden açıklayabiliriz. Hakikaten diyetle kilo vermek, sağlıklı olmak gibi bir hedefiniz olabilir. Fakat bir taraftan da diyet yapmak istemezsiniz çünkü keyif aldığınız lezzetli yiyeceklerden uzak durmak için iradenizi kullanmanız gerekir. Bu nedenle kendinize zorlama bir unsuru yani pazartesiyi hedef alırsınız. Bu şu demek aslında: Diyet yapma kararının hayata geçirilmesine çok istekli ve hazır değilsiniz. Yoksa bugün hemen başlardınız.

YİNE DE BİR TARİH BELİRLEMEK KİŞİ İÇİN MOTİVASYON SAĞLAMAZ MI? BELKİ O SÜREYE KADAR KENDİSİNİ PSİKOLOJİK OLARAK HAZIRLAYABİLİR?

Evet, bu önemli. Karar alırken onu planlamak gerekiyor. Diyelim ki diyete başlayacaksınız, ‘Şu andan itibaren yemiyorum’ demek gerçekçi değil elbette. Veya sigarayı bırakacaksınız ‘İçmiyorum’ diyerek bunu başarmanız zor. Sigarayı bırakma örneğinden devam edelim... Önce sigaraya eşlik eden davranışları gözden geçirip bunları değiştirmeniz gerekiyor. Örneğin sigarayı hep çay-kahveyle içiyorsanız, önce sigarayı ayrı, çayı ayrı tüketmeli ve aralarındaki koşullanma etkisini kırmalısınız yoksa sigarayı bırakınca çay da içemez olursunuz. Ya da diyelim ki öğle yemeğinden hemen sonra sigara içiyorsanız içme davranışını yarım saat sonrasına ertelemelisiniz. Bu tür küçük değişimler sayesinde sigarayı daha kolay bırakırsınız. Farkındaysanız bu işin pazartesiyle, yeni yıl ile pek alakası yok. Evet, bir tarihe göre plan yapmak iyi bir fikir ama hazırlık, gerekçe olmazsa onu hayata geçirmeniz çok zor. Biz aslında yeni yılla birlikte zamanı anlamlandırmaya, doğal olarak bir muhasebe yapmaya çalışıyoruz. Bir yıl bitiyor, muhasebe yapılıyor ve yeni yıl kararları ortaya çıkıyor. ‘Ben bu yıl ne yaptım?’, ‘Neyi yapamadım?’ gibi.

PEKİ MUHASEBEYİ NASIL YAPMALIYIZ?

Elbette anı yaşayacaksanız ama ‘Hayatın neresindesiniz?’, ‘Hayatınızda neler olduğu için mutlu, neler olduğu için mutsuzsunuz?’, ‘Memnun olmadığınız şeyler neden ve ne kadar süredir var’, ‘Ne olursa memnun olmadığınız şeyleri değiştirebilirsiniz?’ gibi sorulara yanıt bulmanız önemli. Yeni yıl kararı alırken ‘Niye?’ sorusu atlanıyor maalesef. Diyet konusu üzerinden açıklarsak... ‘Neden kiloluyum?’, ‘Yemeğe nasıl bir anlam yüklüyorum?’ sorularını mutlaka kendinize sorun. Yoksa çok iyi diyet reçeteleri var, birini uygular kilo verir ama sonra yeniden kilo almaya başlarsınız. ‘Neden kiloluyum?’ sorusu, sıkıntının nerede olduğu konusunda size yol gösterir, ‘Neden kilo vermek istiyorum?’ sorusu da size motivasyon sağlar. Genellikle bu sorular atlandığı için de kararlar hayata geçemiyor.

SABIR GÖSTERMEK DE ŞART GALİBA...

02 Ocak 2022, Pazar 13:19

İstediğiniz vücuda kavuşmak için 10 ipucu

Yeni yıl kararları listenizde fazla kilolardan kurtulmak mı var? O halde bu yazıyı dikkatlice okuyun. Diyetisyen Sanem Apa, zorlanmadan, kalıcı kilo vermenizi sağlayacak ipuçları verdi.

1-SAĞLIKLI BESLENMENİN FORMÜLÜ: 50=5

Sağlıklı bir beslenme planı için her gün 50 besin öğesini almamız gerekir. Bu 50 besin öğesini tek tek saymak mümkün değil. Fakat beslenme bilimi her gün almamız gereken besinleri 5 grupta toplayarak bize basit bir formül sunuyor. Süt grubu: Süt, ayran, kefir, yoğurt. Et grubu: Balık, tavuk, kırmızı et, yumurta, peynir. Tahıl grubu: Tam tahıllı ekmek, yulaf, bulgur, kepekli makarna vb. Meyve ve sebze grubu: Tüm meyve ve sebzeler. Yağ grubu: Tercihen zeytinyağı. Yukarıdaki besin gruplarından yiyecekleri diyetinizde ölçülü miktarda bulundurun. Haftada 2 gün et grubunun yerini kurubaklagil alabilir.

2-KALICI DEĞİŞİKLİKLER YAPIN

Diyete başlarken kilo vermek haricinde hayatınızda köklü değişiklikler yapmayı hedefleyin. Örneğin evinizde artık cips, çikolata, şekerleme gibi abur cuburları bulundurmayın. Market, pazar alışverişlerinizin sağlıklı alternatiflerden oluşmasına dikkat edin.

3-GERÇEKÇİ OLUN

Kilo verirken en büyük hata ulaşılması zor ve gerçekçi olmayan hedefler belirlemektir. Bu hedefe ulaşamadıkça motivasyon azalır. Önemli olan vücudunuzun iyi hissedeceği ‘mutlu kiloya’ gelmek olmalı. Haftada 500 gram-1,5 kilo verirseniz 1 ay sonunda 2-6 kilo; 6 ay sonunda ise 12-36 kg kaybedersiniz.

4-KENDİNİZİ ÖDÜLLENDİRİN

30 Aralık 2021, Perşembe 11:55

Hava çok soğuksa özel önlem alın

Soğuk hava astım krizlerini başlatabiliyor. Bu nedenle dışarı çıktığınızda ilk yapmanız gereken şey, soğuk havanın direkt ağız ve burnunuzdan girmesini engellemek olsun. Kış aylarında yaşanan sisli ve kirli havanın da astım riski yarattığını aklınızdan çıkarmayın. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Füsun Soysal, astımla ilgili merak edilenleri anlatıyor.

Astım riski kimlerde yüksek?

Ailesinde alerjik hastalık olanlar, gebeyken sigara içenlerin çocukları, prematüre ve düşük kiloda doğan çocuklar, çocukluk döneminde rutubetli ve tozlu ortamda büyüyenler, doğumdan sonra yanında sigara içilen çocuklar.

Kronik astımın özellikleri neler?

Astım kontrol altında tutulmaz ve iyi tedavi edilmezse kronikleşir. Kronik astımda krizler sıklaşır, kriz aralarında da hasta normal değildir. Akciğerler ve bronşlarda kalıcı değişiklikler oluşur. Tedaviye yanıt alınması daha zordur, tedaviyle düzelme daha sınırlıdır.

ASTIMLILAR İÇİN HANGİ GÜNLER TEHLİKELİ?

Özellikle ilkbahar ve sonbahar ayları... Polenlerin veya nemin arttığı günlerde astım krizleri riski artar. Fakat bu, kış aylarının güvenli olduğu anlamına gelmiyor. Kış aylarında yaşanan sisli ve kirli hava da astım riski yaratır. Özellikle kapalı ortamlarda geçirilen sürenin artmasıyla koku ve toza maruziyet artar. Bunlar da astım krizini tetikler. Bu arada soğuk hava astım krizini tetikleyen bir etkendir.

KIŞ MEVSİMİNDE HANGİ ÖNLEMLER ALINABİLİR?